Мәкальләр һәм әйтемнәр

• Бөркет батырлык хакына түгел тамак хакына корбан эзли. 
• Карга булып тугач каргылдарга гына кала. 
• Тау биегрәк булган саен ераккарак күз ташлап була. 
• Көн күрке – кояш, күңел күрке – уйлар. 
• Бөркет куян барда тычкан эзләп маташмый. 
• Тау биегрәк булган саен аннан егылып төшү куркынычы да арта. 
• Таза агач төрткәнгә генә аумый. 
• Юл тузансыз булмас. 
• Арысланнар туенганда шакаллар да өлешсез калмый. 
• Урманга адашам дип кермиләр. 
• Ташкын су ярны җимерә, көнчеллек җанны кимерә. 
• Каргылдаганчы сайрау яхшырак. 
• Еланга шуышырга, бөркеткә очарга язган. 
• Тауны буйсындырмакчы иде дә үргә дә менеп җитә алмады. 
• Ташбака адымы белән генә булса да алга баруың хәерле. 
• Ат урынына сыер җигеп ерак китеп булмый. 
• Сандугач сайрап, кеше сөйләп күңелен бушата. 
• Ат җигелеп, кеше бөгелеп эшли. 
• Тәртә арасындагы атны тыңлатуы җиңел. 
• 
  
• Эт кебек түзем, ат кебек эшчән булсаң иде. 
• Татарга ат тәүге мәхәббәте кебек кадерле. 
• Татарга һәйкәлне канатлы атка атландырып куярга кирәк.
• Дөнья атлы татарны гына таный. 
• Кошлар күп булса да сайраганнары сирәк. 
• Өнендә куян да тыныч. 
• Әтәч быргысыз да яңгыратып кычкыра. 
• Сатуга куелган мал түгел – мактама мине. 
• Ишәк аңгыра һәм күндәм булганга әзмәвердәй адәмнәрне үз сыртына атландырып йөртә. 
• Эт белән мәчене үзара килештерәм дип азаплану – чалбарны баш аша киергә маташуга тиң юләр гамәл. 
• Кояш яктысы үтәлмәгән урыннар да бар. 
• Бөркет батырлык хакына түгел тамак хакына корбан эзли. 

Күк һәм җир . Күк йөзе, кояш, ай, йолдызлар 

• Авызыңны ач та айны әйт, күзеңне ач та көнне* әйт. 
• Ай белән кояш берәр генә була. 
• Ай бер тулышканнан соң кире кайтыр. 
• Ай гел болыт артында гына тормый. 
• Ай — тулгач кителә. 
• Ай якты да, җылытмый. 
• Ай яктыртканда, йолдыз күренми. 
• Айга карап адашсаң, атыңны Тимерказыкка* бәйлә. 
• Айны итәк белән каплап булмый. 
• Акбүзат йолдыз*, Күкбүзат йолдыз*, Тимерказык бер ялгыз. 
• Батып барган кояш туып килгән айга кырын карый, имеш. 
• Җидегән йолдыз җиде әйләнә, Тимерказык урынында. 
• Җыен йолдыз җыелса да, яктылыгы айдай юк. 
• Йолдызны күз бик күрә дә, кул җитми. 
• Кая барсаң да, бер кояш. 
• Кое төбеннән караучыга күк бәләкәй, энә тишегеннән карау-чыга дөнья бәләкәй. 
• Кояш барда йолдыз күренми. 
• Кояш бик зур да, аны капларга кечкенә болыт та җитә. 
• Кояш кермәгән өйгә врач керер. 
• Кояш та тапсыз булмый. 
• Кояш югында ай да яктырта. 
• Кояш юк — көн юк, көн юк — тереклек юк. 
• Кояшка балчык атма, пычрагы үзеңә төшәр. 
• Кояшны култыгыңа яшерә алмассың. 
• Кояшның кадере баегач сизелә. 
• Кызарып чыккан кояшны болыт каплый. 
• Күк үзенең яхшылыгын җиргә төшерә. 
• Күк җиргә яхшылык яудырса, җир күккә тузан туздыра. 
• Күккә төкерсәң, битеңә төшәр. 
• Күләгәдә таш та мүкләнә. 
• Тулган ай — тураган ит. 
• Түбәң күктә булса да, аягың җирдә булыр. 
• Чыкмаган кояшка кызынма. 
• Ярканат яратмый дип, кояш чыкмый тормый. 
• Яхшыга да бер кояш, яманга да бер кояш. 
• Яшь ай кимүдән курыкмас. 

• Ай бирде, кояш күпсенде. 
• Ай кебек калыкты, кояш кебек балкыды. 
• Ай кояш булса, кеше өстенә чыгып карамас иде. 
• Ай күргән, кояш алган, җил очырып киткән. 
• Айның ундүртенче кичәсе кебек. 
• Бер кояшта киндер киптергәннәр. 
• Кояш куянга атланган чак. 
• Күк бер синең баш турында гына түгел. 
• Күккә баксам - күк ерак, җиргә баксам - җир каты. 
• Күккә менсәң - аягыңнан тартыр, җиргә керсәң - колагың нан тартыр. 
• Күктән көткән, җирдән тапкан. 
• Мин карыймын кояшка, кояш карый Кодашка. 
• Өстенә кояш чыгармый. 

Җир өсте: ком, балчык, таш, тау, дала һ. б. 

• Авыр таш, кузгатсаң, җиңеләя. 
• Арттан атылган таш тубыкка тия. 
• Ашусыз булса — таудан биз, үткелсез булса — судан биз. 
• Баткак бакага килешер. 
• Башыңа төшсә, түмгәккә дә сәлам бирерсең. 
• Биек тауның башы — якын, төбе ерак күренә. 
• Биек тауның түбәсен күр дә төбенә барма. 
• Җир астыннан йөргән еланны да сизәләр. 
• Җир бастырыгы — тау, тау бастырыгы — таш. 
• Җир чокырсыз булмас, урман киексез булмас. 
• Җире байның иле бай. 
• Җирле — җирендә, җикән — күлендә. 
• Искә алмаган түмгәк чана аудара. 
• Йөргән таш шомарыр, яткан таш мүкләнер. 
• Кара җир астында кара елан да туйган. 
• Каты җиргә казык кермәс. 
• Коры җирдә чана да шумый. 
• Кешегә баз казыма, үзең төшәрсең; казысаң, тирәнрәк ка¬зы — чыга алмассың. 
• Кешегә таш атсаң, үз маңгаеңа тияр. 
• Ком җыелса — чүл була, су җыелса — күл була. 
• Кырык ел яңгыр яуса да, мәрмәр ташка су үтмәс. 
• Күренгән тау ерак булмас. 
• Күренмәс түмгәк ат өркетә. Олы ташны кече таш белән оралар. 
• Сазлык җир — җәйләүгә, кыска җеп бәйләүгә ярамый. 
• Тау билгесе таш булыр. 
• Тау булгач, чокыры булыр. 
• Тау нихәтле биек булса да, кичүе булыр. 
• Тауга карап, тау булмассың, түмгәккә карап, уба булмассың. 
• Тауга менүе кыен, төшүе ансат. 
• Тауны тәкә сөзеп җимерә алмый. 
• Таш белән атканга аш белән ат. 
• Таш чүлмәккә бәрелсә дә, чүлмәк ватыла; чүлмәк ташка бәрелсә дә, чүлмәк ватыла. 
• Ташны таш белән ваталар, тимерне тимер белән игиләр. 
• Ташны ташлыйсы җиңел, күтәрәсе авыр. 
• Тишекле таш җирдә ятмас. 
• Тын сазда корт күп була. 
• Урал таудай тау булмас, Урал аша су булмас. 
• Уралның бер ташы тимер, бер ташы алтын. 
• Ышанган тауда киек юк. 
• Чокырны икене казы, үзеңә дигәнен — тирәнрәк. 
• Ялгыз таш — кала булмас. 
• Япанга чыксаң, япанча ал. 
• Яткан таш астыннан су да акмый. 

• Аңа әйткәнче бер ташка әйтсәң, таш җанланыр иде. 
• Җиде кат җир астына керсә дә эзләп табар. 
• Җир безне басканчы, без җиргә басып калыйк. 
• Канатлы очып җитмәс җир, кайгаклы* җитеп басмас җир. 
• Комнан аркан ишү. Куеныңда таш саклау. 
• Муенга тагылган таш булдың. 
• Ослан тавы күренә. 
• Тузандайны тубалдай итү. 
• Тауга каршы сикерү. 
• Тауны талкан итү. 
• Таш астында көн күрер. 
• Таш астыннан чыккан. 
• Таш өстендә таш калмау. 
• Ташка тамга салган. 
• Тәбәнәк булса да, тавым бар. 
• Төтен тавы тоттыру. 

Казылма байлыклар, аларны үзләштерү 

• Алмазны алмаз белән кисәләр. 
• Алмазны балчык арасына ташласаң да, алмаз булыр. 
• Алтын саз төбендә дә ялтырый. 
• Алтын туфракка аралаш чыгар. 
• Алтын чермәс, тимер тузмас. 
• Алтынны коя белмәгән эретер, тирене или белмәгән черетер. 
• Алтынчының бер органы — тимерченең мең органы. 
• Асыл таш зур булмас. 
• Бакыр зур булса да, комган төбе ямыйлар, алтын кечкенә булса да, күкрәккә кадыйлар. 
• Бакырны никадәр юсаң да, алтын булмас. 
• Бармаган җирдә бакыр бар, күрмәгән җирдә көмеш бар, алмаган җирдә алтын бар. 
• Бриллиант кара таштан чыгар*. 
• Булат булатны тишми. 
• Ватык гәрәбәдән туфрак яхшы. 
• Гәүһәр кечкенә булса да, бәясе зур. 
• Дәрья төбендәге энҗедән тау башындагы таш артык. 
• Җәүһәр кадерен җәүһәрче белер. 
• Иске тимерне сакласаң, алтын булыр. 
• Калайны күпме шомартсаң да, көмеш булмас. 
• Калын сандал чүкечтән курыкмас. 
• Кара алтын — җир мае, аның белән ил байый. 
• Кургашны көмеш дигәннәр, эрегән дә төшкән. 
• Күк тимер кайрау белән алмаз булмас*. 
• Тимер булса, алтын да табыла. 
• Тимере бар тилмермәс, каены бар кайгырмас. 
• Тимерне кызуында сук, балыкны уйнаганда тот. 
• Тимерче кулында тимер балавыз кебек эрер. 
• Тимерче тимерне бөксә дә ирке, сукса да ирке. 
• Тимерчегә күмерче юлдаш. 
• Ышкылмыйча асылташ та ялтырамый. 
• Энҗене эт муенына такмыйлар. 
• Энҗенең эт муенында кадере юк. 
• Эшләгән тимер ялт итәр, эшләмәгәнен тут басар. 

• Алтын эчендә йөзү. 
• Коеп куйган кургашын. 
• Типсә тимер өзәрлек, басса бакыр өзәрлек. 
• Чүкеч белән сандал арасы. 
• Эш күп — күмер аз, оста күп — тимер аз. 

Сулар: чишмә, кое, елга, күл, диңгез һ. б. 

• Агыйделнең аръягында — бер энәгә бер сыер, барып карасаң — чүп тә юк. 
• Агымга каршы йөзеп булмый. 
• Аккан су кире кайтмас. 
• Аккан суга монтар* юк. 
• Аулак күлгә бака хуҗа. 
• Ашыккан су диңгезгә җитмәс. 
• Бата торган — еланга да тотына. 
• Батсаң, таза суга бат. 
• Бер су белән генә торып булса, балык кармакка капмас иде. 
• Бер тамчыдан диңгез булмый. 
• Бик шәп аккан чишмәнең башы якын була, имеш. 
• Болганган су тирән күренер. 
• Болганчык суда балык тотарга яхшы. 
• Бәкедән күпме бу чыкса да, казан булмас. 
• Дәрьядагы балык сатылмас. 
• Диңгез янында кое казымыйлар. 
• Диңгездә су кыйбат. 
• Диңгезне шырпы белән болгатып булмый. 
• Диңгезнең дә чиге бар, елганың да яры бар. 
• Елга күпме боргаланса да, диңгезгә төшәр. 
• Елганың башы комлы булса, тамагы да комлы була. 
• Ерактагы су белән сусын канмый*. 
• Идел кичмичә аягыңны киптермә. 
• Идел күрми итек чишмиләр. 
• Ишегалдыннан аккан суның кадере юк. 
• Кайда су чыкса, коены шунда казыйлар. 
• Кечкенә елга ташыса, кичү бирмәс. 
• Кешегә кое казысаң, үзең буе казы. 
• Килегә салып су төймиләр. 
• Коега таш ташлау җиңел, алуы авыр. 
• Коега төкермә, кайтып су эчәрсең. 
• Күл булса, бака борынын тыгар. 
• Күл тамчыдан җыела. 
• Күл тирән булган саен балыгы күп. 
• Күл шайтансыз булмый. 
• Нократның* бер ташы көмеш, берсе бакыр. 
• Сай елга шалтырап ага, тирән елга — тавышсыз. 
• Су башыннан болгана. 
• Су чокыр җиргә җыелыр. 
• Су язып май төшмәс. 
• Су һәр нәрсәне агарта, йөз карасын агарта алмый. 
• Суга баткан — саламга ябышкан. 
• Суда балык адашмас. 
• Суда көймә эзе беленми. 
• Суны ут алмас, алтынны тут алмас. 
• Суның кадере чишмә корыгач беленә. 
• Сусыз җиргә йорт корма, утсыз* җиргә ил корма. 
• Ташкыны кайтса да, юшкыны калыр. 
• Ташыган диңгез дә кайта. 
• Тонык күлдә корт була, корт булмаса, чурт була. 
• Черек бау белән коега төшмә. Чулманны* чуманга утырып кичмиләр. 
• Эчмәм дигән коедан өч әйләнеп су эчәрсең. Эчмәс җирдә су бар, якмас җирдә ут бар. 
• Яхшы суны ерак түкмиләр. 

• Аның күле тирән. 
• Араларыннан су да үтми. 
• Аңа диңгез тубыктан. 
• Баскан эздән су чыгара. 
• Бер кашык су белән йотарлык. 
• Диңгездән чыктым, коега баттым. 
• Идел күреп сусыз үлгән. 
• Идел чыкканчы балтасын бирә, Идел чыккач сабын да тот тырмый. 
• Ике тамчы су кебек. 
• Салкын су белән майлау. 
• Су күрмичә чабуын күтәргән.

Үсемлекләр 
Үлән, гөмбә, гөл, чәчәк һ. б. Печән эше 

• Ак алабута - ачлык елның бодае. 
• Аксыргак бар җирдә ат үлмәс. 
• Актамыр атка булган үчен сабаннан алыр. 
• Алабута орлыгы булганчы, солының саламы бул. 
• Әрекмәнем: кызу капса - яулыгым, баш авыртса - саулыгым. 
• Әрем төбенә гөл үсмәс. 
• Бер чәчкә яланны матурламый. 
• Бер үк чәчәктән корт - бал җыя, елан - агу җыя. 
• Берәү печәнне чалгы белән чаба, берәү дуга белән чаба. 
• Вакытсыз ачылган гөл тиз сулар. 
• Гөл булса, гөлгә куан, гөле булмаса, бөресенә куан. 
• Гөл төбенә кычыткан үсми. 
• Гөлен яраткач, чәнечкесен дә ярат. 
• Гөмбә яңгырдан туймас. 
• Елына бер балтырган ашамаган кешенең эче кортлар, имеш. 
• Камыш, суда утырса да, бар үләннән элек корый. 
• Камышны үз күлеңнән ал. 
• Корыган камыш ерактан тавыш бирер. 
• Кылган башы юкка кымшанмый. 
• Кырмавык үзенә тигән һәркемгә ябыша. 
• Көчләп ачкан чәчәкнең исе булмас. 
• Күбәдән- чүмәлә, чүмәләдән - кибән. 
• Матур гөл чәнечкеле була. 
• Матур чәчәкне кырау тиз ала. 
• Олы юлга үлән үсми. 
• Печән чабып җыелмый, тарап җыела. 
• Сарана төбендә суган ятыр. 
• Сары мәтрүшкә алтмыш төрле авырудан, көрән мәтрүшкә җитмеш төрле авырудан дәва. 
• Сырланның үзен өзсәң дә, тамыры кала. 
• Сәнәге кыйбат түгел, җәпләкәсе кыйбат. 
• Тигәнәк арасына кермәгәнгә тигәнәк иярми. 
• Тигәнәк арасында үскән чәчәктән саклан. 
• Тигәнәк булып аякка кадалганчы, гөл булып якага кадал. 
• Тигәнәк чәчеп бодай ура алмассың. 
• Тик торганнан чыкан чакмый. 
• Умырзая, яфрагыннан алда, чәчәген күрсәтер. 
• Үлән башыннан корыр. 
• Үсәсе чәчәк таптауда да үсә. 
• Һәр гөл үз сабагында чәчәк ата. 
• Һәр гөлнең үз исе бар. 
• Чабучылар начар булса, печән аз чыга. 
• Чалгы тавышы чыга башласа, яңгыр ява башлый, ди. 
• Чәчәкле гөл кадерле була. 
• Чәчәк булган җирдә бал була. 
• Чүмәлә көеңә кибәнгә үрелмә. 
• Чүп җыйсаң - чүмәлә, чүмәлә җыйсаң - богыл. 
• Шайтан таягына кырау тими. 
• Эргәзембай - яз күрке. 
• Эт эчәгесенең очы-башы булмас. 
• Яшь үләндә арык мал да уйнаклый. Яңа чалгы каты чаба. 
• Абага чәчәк атканда. 
• Баскан җиреңә үлән бетте. 
• Гөмбә белән шалканны аера алмау. 
• Ку үләнгә үрт салу. 
• Көлдән гөл булган, гөлдән көл булган. 
• Сәнәк белән көрәкне аера алмау. Сәнәк-көрәк кулдан китте. Сәнәктән көрәк булган. 
• Тилебәрән орлыгы ашаган. 
• Урак белән печән чабу. 
• Эскерттән ишек эзләү. 
• Әрем белән тәрем булып яшиләр. 
• Үлән арасыннан ут йөртмәк. Үләннән ашак, судан тонык. 
• Һәммәсе дә бердәй, бакчадагы гөлдәй.

Агач 

• Авам-авам дигән агач йөз яши. 
• Агач аеры үссә дә тамыры бер. 
• Агач кайсы якка кыек булса, шул якка авар. 
• Агач нинди генә биек булса да, тамыры җирдә булыр. 
• Агач урманнан ерак үссә дә, шунда таба сыгыла. 
• Агач утырткан ага булган. 
• Агач хәтта үзен кисүчегә дә күләгә бирә. 
• Агач яшь вакытында яхшы бөгелер. 
• Агач үз ихтыяры белән урманын ташламый. 
• Агач үз урынына егыла, таш бик ерак тәгәри. 
• Агачны яшьлектә бөк. 
• Агачны үстерергә илле ел, кисәргә биш минут кирәк. 
• Агачның аскы ботаклары өскеләрен күтәрешә. 
• Агачның башын киссәң төбе калыр. 
• Агачның корты эченнән булыр. 
• Агачның тамырына балта чабып, яфрагы белән дус булма. 
• Агачның яфрагы төбенә төшә. 
• Агачтан яфрак төшми тормый. 
• Асылсаң асыл асыл агачка, егылсаң егыл мамык түшәккә. 
• Бер агачның шаулавы илгә яңгыр яудырмас. 
• Бер агачта ике кайры булмас. 
• Бер шыгырдаган агач гомер буе шыгырдый. 
• Ботаксыз агачның күрке юк. 
• Иелгән агачка үрмәләү җиңел. 
• Йомшак агачны корт басар. 
• Карт агач үзеннән-үзе корыр. 
• Каты агач шарт сынар, черегән агач кырык ел чыдар. 
• Корт баскан черек ботакны кисеп ташлыйлар. 
• Кыеш агачның ботагы туры булмас. 
• Кыйшык агач төзне бозар. 
• Кәкре үсеп картайган агачны төз итеп булмый. 
• Күмәк агач давылдан курыкмас. 
• Тамыры ерак агачның гомере озак. 
• Тотынган агачыңның тамыры нык булсын. 
• Туры агачның күләгәсе дә туры була. 
• Хур күргән агачың гүр өстеңә күләгә булыр. 
• Чүлгә кое казыган - бер саваплы, сазга күпер салган - ике саваплы, юлга агач утырткан - өч саваплы. 
• Шыгырдавыклы агач озак чыдар, шыгырдамаган тиз сынар. 
• Шәрә агачтан ышык көтмә. 
• Ялгыз агач урман булмас, ялгыз кирпеч курган булмас. 
• Ялгыз агач җилдә тиз сына. 
• Ялгыз агачны җил борган, күмәк агач җилне борган. 
• Яман агачка асылынганчы, яхшы агач үзеңне бассын. 
• 
  
• Агач арасыннан урман күрмәгән. 
• Агачтан сандугач кына ясамый. 
• Ике агач арасында адашу. 
• Яфрак астына керү. 

Агач төрләре 

• Бер каенның күләгәсе бөтен илне капламас. 
• Бәрмәчлектән йөзем булмас. 
• Имән агач - каты агач, каен агач - чырагач. 
• Имән агачының иелгәне - сынганы. 
• Имән бик каты агач та, аның да яфрагы саргая. 
• Имән күмере исле булыр. 
• Имән чикләвеге алмагач төбенә тәгәрәми. 
• Каен агач тал булмас, каен суы бал булмас. 
• Каен тузына масаер, имән үзенә масаер. 
• Каены бар кайгырмас, тимере бар тилмермәс. 
• Карагайның көле күп, имәннең күмере күп. 
• Карама агачы - каршы агач. 
• Карышып үскән караманы турайталмассың. 
• Кечкенә имәндә ботак күп була. 
• Корыган тирәк су янында да яшәрмәс. 
• Куба тал шарт сынар, сары тал йөгенеп калыр. 
• Нарат - башыннан, имән - төбеннән корый. 
• Нарат төз карап үсәр, өянке өя ләп үсәр. 
• Озын тирәкнең күләгәсе төбенә төшмәс. 
• Тал ком ярата, усак дым ярата. 
• Тик торган караулы тирәккә тимиләр. 
• Тирәк, ни юан булса да, пычкыдан котылмас. 
• Тирәкнең, тамыры черемичә, яфрагы саргаймый. 
• Тубылгы агач зур булмас, тубылгыдан өй булмас. 
• Чатлы-ботлы - карама булыр, шарт-шорт янган - у булыр. 
• Чикләвек агачы эчтән чери. 
• Чикләвек җыйганда җиләккә бармыйлар. 
• Юкәнең чәчәге - бал, кабыгы - юкә, череге - дару, агачы - сөян. 
• Ялгыз каенга кош кунмас. 
• Яшь каенга терәлеп, карт каен кырык ел яшәгән. 
• Ватылмый торган чикләвек. 
• Ике тирәк бер төптә, ике төймә бер җептә. 
• Карама көленә утырту. 
• Кеше чикләвек җыярга барганда, ул җиләк җыярга б«| 
• Кәкре каенга терәтү. 
• Тузга язмаганны сөйли. 
• Чикләвегемнең төше юк, сезнең кебек кеше юк. 
• Юкә агачка атландыру. Юкәдә икән чикләвек. 

Җиләк-җимеш агачлары 

• Агач, җимеше күп булган саен, ныграк иелер. 
• Агачны кем утыртса, җимеш шуныкы. 
• Агачта җимеш арткан саен, ботагы күтәрелми. 
• Агачы кыек булса да, алмасы тәмле була. 
• Аланда үскән балан әче була. 
• Алма агачыннан ерак төшми. 
• Алма ничек пешкән - эргәсенә шулай коелып төшкән. 
• Алма теләсәң, агачыннан күз алма. 
• Алмалары булмаса, алмагач гаепле түгел. 
• Алманы үстерү кыен, черетү ансат. 
• Алманың асылын аю ашый, чикләвекнең төшен корт ашый. 
• Алманың кызылына алданма. 
• Алмасын ашарсың - агачын кисмә. 
• Аяз елны алма күп, явым елны гөмбә күп. 
• Балан бал белән тәмле, бал балансыз да тәмле. 
• Бер агач ике төрле җимеш бирмәс. 
• Бер черек алма бөтен йөкне черетә. 
• Буласы җимеш чәчәгеннән билгеле. 
• Җиләк бердән җыйнала. 
• Җимеш ашыйсың килсә, чәчәген өзмә. 
• Җимешен аша, бакчасын сорама. 
• Җимешле агач зур булмый. 
• Җимешнең асылын эт ашый. 
• Җимешсез агачка таш атмыйлар. 
• Кызыл алманың эче кортлы булучан. 
• Кулың җиткән ботакның алмасын өз. 
• Миләш дигән җимеш авыздан - су, күздән яшь китерер, имеш. 
• Өлгергән өрек сабагында тормый. 
• Сау алма саптан төшми. 
• Сусыз агачта сусыл җимеш пешмәс. 
• Тиз пешкән җимеш тиз чери. 
• Нәр җимешнең үз корты бар. 
• Чәчәк күрсәтмәгән агачтан җимеш көтелмәс. 
• Шомырт чәчәк аткан вакытта кызлар җилкенә, балан чәчәк аткан вакытта балык сикерә. 
• Яфракка карап, алма санама. 
• 
  
• Алма пеш, авызыма төш. 
• Алмалары суга туенган. 
• Аңа бит алма - шалкан, ком - талкан. 
• Кеше бакчасына таш ату. 
• Кипкән җимеш күк куырылган. 
• Миләш диеп капкан идем, балан булып чыкты бу. 
• Пешмәгән җимештән катмаган как. 
• Яңа җимеш, иске авыз.

Урман 

• Бер агачтан унау үскән, ун агачтан урман үскән. 
• Кәкре агачсыз урман булмас. 
• Урман авызы тар булыр. 
• Урман артындагы күренә, борын астындагы күренми. 
• Урман бүресез, тау куянсыз булмас. 
• Урман - колак, кыр - күз. 
• Урманга кер, ботакка кадалма. 
• Урманга кергәнче чыгар юлыңны кара. 
• Урманга утын ташылмый, коега су салынмый. 
• Урманда агач күп, сайлый башласаң яраклысы юк. 
• Берсе урманга, берсе тугайга киткән. 
• Урман чытырман, качсам тоттырмам. 
• Урманда урынсыз, кырда койрыксыз. 
• Урманы үсмәгән, агачы кисмәгән. 

Һава торышы: җылы-суык, җил-давыл, явым-төшем һ. б. 

• Артка калган болыт яумый үтәр. 
• Ачлыкка түзеп була, суыкка — юк. 
• Аяз-аяз көннәрдә җиләк җыяр аппагым, болыт-болыт көннәрдә урак урыр аппагым. 
• Аяз көннең яшененнән курык. 
• Батканга яңгыр куркыныч түгел. 
• Бер болыттан боз да явар, кар да, яңгыр да явар. 
• Болытсыз яңгыр булмас. 
• Вак яңгыр чылата. 
• Давыл алды тын була. 
• Давыллы болытның явымы аз. 
• Дәрьяга яңгыр яуганнан ни файда. 
• Җил алдан булса — битең туңдырыр, арттан булса — туның туздырыр. 
• Җил исми яфрак селкенми. 
• Җил кай якка иссә, камыш шул якка борылыр. 
• Җил чәчсәң, давыл урырсың. 
• Җил җелеккә үтәр. 
• Җил җилләми, томан ачылмый. 
• Җилгә каршы төкермә, битеңә төшәр. 
• Җилгә сәнәк белән каршы тормыйлар. 
• Җилдән килгән, җилгә киткән. 
• Җиле булгач, бураны булыр. 
• Җилне төтен кумый, җил төтенне куа. 
• Җилнең эше суырмак, утның эше куырмак. 
• Җылы сөяк сындырмый, салкын җанны тындырмый. 
• Иртәнге яңгыр төшкә хәтле. 
• Кар астыннан карга тизәге дә табылмас. 
• Кар башын кар ашый. 
• Кар матур да, аякны туңдыра. 
• Кар яуганда салкын булмый, кар киткәндә суыта. 
• Кара суык кардан яман. 
• Кара җиргә кар яуса, карны күрү бер зәвык; кара җирдән кар китсә, җирне күрү бер зәвык. 
• Кардан гөмбә эзләмә. 
• Карның базга салганы да бетә. 
• Кары калын кышның үләне калын булыр. 
• Кары эресә дә, бозы кала. 
• Каты давыл тиз туктар. 
• Килмәгән болыт, яумаган яңгырга чиләк тотмыйлар. 
• Кызуы да пешерә, суыгы да пешерә. 
• Көзге бозның көзге калынлыгына да ышан, язгы бозның ястык калынлыгына да ышанма. 
• Күк күкрәмичә «алла» димиләр. 
• Күкрәгән болытның явымы аз. 
• " Ләйсән — рәхмәт яңгыры. 
• Ләйсән суын җиде ел сакласаң, энҗегә әверелә, имеш. 
• Суык белән эт — сәләмәгә үч. 
• Суык төлке тунлы кешегә сәлам бирә, ертык тунлы кешенең куенына керә, имеш. 
• Тама-тама күл булыр, тузан-тузан тау булыр. 
• Тамчы кечкенә генә — таш тишә. 
• Тамчы тамса да, диңгезгә су файда. Тамчыдан качкан явымга юлыгыр. Тамчысыз диңгез булмый. Томан төшә — җимешләр пешә. 
• Узган болытны тотып булмый. 
• Хәерсез болыт диңгезгә явар. 
• Чык суы матур булса да, сусын кандыра алмассың. 
• Шаулы яңгыр тиз үтәр. 
• Шәп яуган яңгыр җиргә сеңми. 
• Явым теләсәң, давылына да чыда. 
• Ярыктан кергән җил усал була. 
• Яумасаң да, күкрә. 
• Яшен яшьнәгәндә зур агачка сыенма. 
• Яшене хәтәр булса да үтәр, артыннан күкрәве яман. 
• Яңгыр көтсәң, кар явар. 
• Яңгыр яуганда чиләгеңне тотып кал. 
• Яңгыр үткәч, артыннан ябынча белән йөгермиләр. 
• Яңгырга чыланган тамчыдан курыкмас. 
• Яңгырда чапсаң, корыда печән җыярсың. 
• Яңгырдан качып, дәрьяга төшкән. 
• Яңгырдан соң тузан да басыла. 
• Яңгыры булсын димә, шифасы булсын диген. 
• 
  
• Араларыннан җил дә үтми. 
• Аяз көндә яшен сугар. 
• Аяз көнне бар, болытлы көнне юк. 
• Аҗаган кайнаган урын. 
• Бер караганда ал да гөл, бер караганда җил-давыл. 
• Җил белән симертү. 
• Җил искән якка аву. 
• Җил кайсы яктан исә, ул да шул яктан кисә. 
• Җил ягына салам кыстыру. 
• Җил-яңгыр тидермәү. 
• Җилгә җиленләп, бозга бозаулап. 
• Кара болыт булып йөрү. 
• Кызыл кар яуганда. 
• Көн явым — ят та юрганың ябын. 
• Миңа дисә: ни эссе түгел, ни суык түгел. 
• Салкынга өшетми, кайнарга пешерми. 
• Сафура бураннары кубару. 
• Сиңа җил дә юк, яңгыр да юк. 
• Төкерек җиргә төшмәслек салкын. 
• Чыландык та киптердек, яңгыр безне нишләтсен. 
• Яумаган яңгырга балаган кору. 

Чыганак: http://eco.tatarstan.ru/tat/poslovitsi-i-pogovorki.htm